Reklama

Niedziela Przemyska

„Rok Władysława Bełzy” w Iwonickiej Gminie

Sto lat temu, 29 stycznia 1913 r., w wieku 66 lat zmarł Władysław Bełza, autor „Katechizmu polskiego dziecka”. Dla uczczenia tej rocznicy na XXIX sesji w dniu 26 marca br. Rada Miejska w Iwoniczu Zdroju podjęła uchwałę o ogłoszeniu roku 2013 „Rokiem Władysława Bełzy” na terenie Gminy Iwonicz Zdrój

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Władysław Bełza urodził się w 17 października 1847 r. w Warszawie. Uczył się w gimnazjum rządowym w Warszawie. W 1865 rozpoczął naukę w szkole oficerskiej w Kazaniu, a w latach 1866-68 studiował w Szkole Głównej w Warszawie. Pisywał wówczas dla tygodników warszawskich - „Przyjaciela Dzieci” i „Przeglądu Tygodniowego”. Debiutował w 1863 wierszem „Deszczyk wiosenny”, opublikowanym na łamach „Przyjaciela Dzieci”. W 1867 opublikował debiutancki zbiorek poetycki pt. „Podarek dla grzecznych dzieci”. Od 1868 w Krakowie był lektorem ociemniałego już poety Wincentego Pola. Dzięki jego pomocy wydał w 1869 swoją drugą książeczkę dla dzieci - „Abecadlnik w wierszykach dla polskich dzieci”. Występował przeciwko germanizacji ludności polskiej w Wielkopolsce i na Śląsku. Pod koniec 1871 r. otrzymał nakaz niezwłocznego opuszczenia granic państwa pruskiego, jako tzw. lästiger Ausländer (niepożądany cudzoziemiec) - zbyt aktywny polski działacz narodowy.

Reklama

Od tego okresu związany był z uzdrowiskiem w Iwoniczu-Zdroju, gdzie organizował w latach 1874-90 życie kulturalne i towarzyskie. Jak pisze Janusz Michalak w swoim opracowaniu „Władysław Bełza - poeta, pisarz, publicysta…” opublikowanym w „Roczniku Iwonickim” (tom. 6 z 2003 r.), poeta po raz pierwszy przybył do iwonickich wód niedługo po osiedleniu się we Lwowie w 1874 r. Od tego czasu, aż do 1890 r. przebywał w uzdrowisku w każdej „porze zdrojowej”, czyli od wiosny do jesieni. Przez dwadzieścia lat był głównym animatorem życia kulturalnego i towarzyskiego kurortu. Wygłaszał odczyty, informował o pracach „Macierzy szkolnej” i Towarzystwa im. A. Mickiewicza. Lubił otaczać się dziećmi i był przez nie bardzo lubiany. Doktor Zygmunt Rieger w swoim sprawozdaniu z pory zdrojowej „Iwonicki Zakład Zdrojowo-Kąpielowy w Galicji” z 1885 r. pisał: „Nie mogę tu pominąć zasług, które położył p. W. Bełza dla ożywienia ruchu towarzyskiego w zakładzie, zwykł on otaczać się dziatwą, dla której urządza zabawy towarzyskie, na wolnym powietrzu w Sali balowej, to też wdzięczna młodzież urządziła mu w roku ubiegłym serdeczną owację upamiętnioną zdjęciem fotogramu wielkiej grupy”. Dla regionu krośnieńskiego zasłużył się napisaniem pierwszego przewodnika krajoznawczo-turystycznego pt. „Iwonicz i jego okolice” wydanego w 1885 r. nakładem Zarządu Zdrojowego. Zawiera on nie tylko materiał informacyjny, lecz prowadzi czytelnika do miejsc pamięci narodowej, do miejsc osnutych baśniami i legendami, znajduje szczery zachwyt dla piękna przyrody i bogactwa folkloru tej ziemi. Był współzałożycielem Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza oraz Wydawnictwa Macierzy Szkolnej (1883). Do 1914 Macierz wydrukowała 1,5 mln książek, w tym 180-tysięczny nakład „Pana Tadeusza”. Była to najtańsza wydana wówczas polska książka.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Uprawiał popularną po powstaniu styczniowym lirykę społeczno-patriotyczną, ogłaszając kilka jej zbiorów. Wydał zbiory wierszy „Z wiosny”, „Pieśni liryczne”, „Z doli i niedoli”, napisał jednoaktówkę „Emancypantka”, dramat „Kacper Karliński” oraz poemat „Zamek grójecki”. Publikował prace historyczno-literac-kie o Adamie Mickiewiczu i jego epoce. Pisał także pod pseudonimami: Władysław Piast, Władysław Ostrowski.

Wiele jego wierszy, pisanych w tonie patriotyczno-wychowawczym, było adresowanych do polskiej młodzieży i dzieci, np.: „Cnoty kardynalne”, „Co kochać?”, „Czem będę?”, „Legenda o garści ziemi polskiej”, „Marsz skautów”, „Modlitwa za Ojczyznę”, „O celu Polaka”, „Polska mowa”, „Ziemia rodzinna”. Najbardziej znanym jego wierszem jest „Katechizm polskiego dziecka”.

Reklama

Poeta był żarliwym katolikiem, wspierał i inicjował budowę kościołów. Był inicjatorem budowy kaplicy zdrojowej w Rymanowie, o czym pisze w swoich pamiętnikach Anna z Działyńskich Potocka - współzałożycielka wraz z mężem Stanisławem rymanowskiego zakładu zdrojowego. Optował za budową nowej kaplicy zdrojowej w Iwoniczu wchodząc do komitetu budowy i urządzając zbiórki pieniężne na ten cel. Bełza był również autorem licznych modlitw i litanii do Matki Boskiej. Dwie spośród nich, „Bogarodzicę” i „Modlitwę do Najświętszej Maryi Panny” uważa się, że napisał w Iwoniczu. Za powstaniem ich w Iwoniczu przemawia fakt, że Bełza był inicjatorem wykonanej na zlecenie hrabiów Załuskich statuy Matki Bożej Uzdrowienia Chorych ustawionej przy źródłach wód mineralnych, a w 1894 r. figury tejże Matki Bożej w głównym ołtarzu nowo wzniesionej kaplicy zdrojowej pw. św. Iwona i Matki Bożej Uzdrowienia Chorych.

Zbigniew Girzyński, na Niezależnym Forum Publicystów „SALON24” napisał m.in.:

„Jego dusza narodziła się o pokolenia za późno, serce zaś przyszło na świat zbyt wcześnie”. Gdy w 1847 r. urodził się Władysław Bełza, jego romantyczna dusza rozminęła się na ziemi z żegnającymi się już ze światem wielkimi romantykami. Gdy jego serce zgasło w 1913 r. nie było mu dane nawet jednego dnia żyć w wolnej Polsce, którą tak kochał i której tak pragnął. Dziś bardzo niewiele osób wie kim był Władysław Bełza. Ale choć jego imię zostało nieomal zapomniane, przesłanie, które płynęło z jego serca wydało piękne owoce i dziś także, w 100 lat od jego śmierci, stanowi ważny element naszej narodowej tożsamości. Któż z nas bowiem będąc dzieckiem nie uczył się, i to nie tylko w szkole, ale przede wszystkim od swoich rodziców jego wiersza pt. „Katechizm polskiego dziecka”?

Na twórczości Władysława Bełzy wyrastali polscy bohaterowie, którzy po latach zaborów oddawali swoje życie walcząc o wolną Polskę i jej granice, gdy kończyła się I wojna światowa. To jego wiersze czytały do snu w dzieciństwie matki Polskim Orlętom spod Lwowa. One były fundamentem wychowania pokolenia oficerów poległych w Katyniu i Żołnierzy Wyklętych, żołnierzy września 1939 r. i obrońców Warszawy. Wielu z nich nosiło w swoich sercach przesłanie Władysława Bełzy.

Jak wielką popularnością cieszył się Władysław Bełza w Iwoniczu Zdroju niech świadczy fakt, że doczekał się jeszcze za życia, w 1905 r., w uroczej dolinie „Na Kawalcach” ongiś nad nieistniejącym dzisiaj stawem, pomnika ufundowanego przez wdzięcznych kuracjuszy i mieszkańców kurortu. Poeta zmarł we Lwowie 24 stycznia1913 r. Prochy jego spoczęły na Cmentarzu Łyczakowskim.

Z inicjatywy Stowarzyszenia Przyjaciół Iwonicza Zdroju pomnik ten został odrestaurowany i w 100. rocznicę śmierci poety w powiązaniu z uroczystościami z okazji Święta 3 Maja odsłonięty w ogrodzie romantycznym przy Sanatorium „Pod Jodłą”. Uroczyste odsłonięcie pomnika i poświęcenie przez proboszcza iwonickiej parafii ks. dr. Andrzeja Chmurę poprzedziła sesja naukowa poświęcona poecie i uroczysta Msza św. w jego intencji. Na uroczystość przybyły władze powiatu krośnieńskiego i gminy iwonickiej oraz liczni mieszkańcy i kuracjusze. Stowarzyszenie Przyjaciół Iwonicza Zdroju wydało też z tej okazji reprint przewodnika Władysława Bełzy „Iwonicz i jego okolice” oraz okolicznościowy medal z podobizną poety.

Podziel się:

Oceń:

2013-05-21 15:29

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

Czas na świeckich

Sala Katolickiego Domu Kultury św. Józefa w Sandomierzu wypełniła sie po brzegi

ks. Adam Stachowicz

Sala Katolickiego Domu Kultury św. Józefa w Sandomierzu wypełniła sie po brzegi

Pośród inicjatyw i celebracji związanych z 200-leciem powstania diecezji sandomierskiej nie mogło zabraknąć jubileuszu wiernych świeckich. 21 kwietnia rozpoczął się on Mszą św. w bazylice katedralnej.

Więcej ...

Niezbędnik Katolika miej zawsze pod ręką

mk

Do wersji od lat istniejącej w naszej przestrzeni internetowej niezbędnika katolika, która każdego miesiąca inspiruje do modlitwy miliony katolików, dołączamy wersję papierową. Każdego miesiąca będziemy przygotowywać niewielki i poręczny modlitewnik, który dotrze do Państwa rąk razem z naszym tygodnikiem w ostatnią niedzielę każdego miesiąca.

Więcej ...

Z pamiętnika pielgrzyma - dzień 4

2025-06-10 18:35

ks. Łukasz Romańczuk

Wczoraj zapomniałem powiedzieć o jednym ze świętych, który towarzyszył nam przez cala drogę. Gdy rozpoczynaliśmy wędrówkę z Sutri na placu była figura tego świętego. Podobnie w kościele, w którym sprawowaliśmy Mszę świętą tak żeby jego obraz i figura. Święty ten jest bardzo charakterystyczny ponieważ obok jego nóg jest świnia. Patrząc oddali na tę figurę myślałem że to Święty Roch a zwierzę pod jego stopami to pies. Przyjrzałem się jednak bliżej okazało się że jest to prosiaczek.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Zmiany kapłanów 2025 r.

Kościół

Zmiany kapłanów 2025 r.

Matka Boża Częstochowska zatrzymana na granicy Unii...

Kościół

Matka Boża Częstochowska zatrzymana na granicy Unii...

Poruszające świadectwo księdza: Mojej mamie proponowano...

Kościół

Poruszające świadectwo księdza: Mojej mamie proponowano...

Nowenna do św. Antoniego z Padwy

Wiara

Nowenna do św. Antoniego z Padwy

Spotkanie w Lednicy nagle przerwane! Służby ogłosiły...

Kościół

Spotkanie w Lednicy nagle przerwane! Służby ogłosiły...

Nowe zjawisko: ks. Popiełuszko… objawia się mieszkance...

Kościół

Nowe zjawisko: ks. Popiełuszko… objawia się mieszkance...

Fala hejtu na córkę Karola Nawrockiego. Biuro Obrony Praw...

Wiadomości

Fala hejtu na córkę Karola Nawrockiego. Biuro Obrony Praw...

Nowenna do Ducha Świętego

Wiara

Nowenna do Ducha Świętego

Autokar z uczestnikami wracającymi z Lednicy wpadł do...

Wiadomości

Autokar z uczestnikami wracającymi z Lednicy wpadł do...