Reklama

Nauka

Skarby przeszłości

Witomino w Gdyni. Naukowcy odkryli nekropolię sprzed tysięcy lat

Magdalena Czernek/gdynia.pl

Witomino w Gdyni. Naukowcy odkryli nekropolię sprzed tysięcy lat

Co kryje nasza ziemia? Dużo więcej, niż mogłoby nam się wydawać. Polscy archeolodzy nie próżnują, a przed nimi jeszcze wiele do odkrycia.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Ludzkie szczątki, pozostałości po przodkach, a nawet prawdziwe skarby. Prehistoryczne znaleziska budzą zachwyt, a odkrycia od czasów średniowiecznych aż po II wojnę światową dostarczają cennych i wciąż nowych informacji o życiu naszych przodków. Jedno jest pewne – polska archeologia to dziedzina bardzo fascynująca.

Nawet 3 tys. lat!

Całkiem niedawno naukowcy badający teren na powstającej obwodnicy Witomina w Gdyni odkryli trzy kurhany, w których znajdowało się siedem grobów. Archeolodzy znaleźli się w tym miejscu nieprzypadkowo – coraz częściej wielkie inwestycje w Polsce poprzedzają badania, dzięki którym można zabezpieczyć i ocalić cenne znaleziska. Te odkryte na trasie przyszłej obwodnicy mogą liczyć nawet 3 tys. lat. W jednym z kurhanów, wykonanym z ziemi i kamieni, znaleziono dwa pochówki. Pierwszy to kamienna skrzynia z popielnicą, w której znajdowały się prochy zmarłego. Drugi pochówek był późniejszy, położony nad pierwszym – był to tzw. grób ciałopalny. Dokładanie pochówków do kurhanów już istniejących było zjawiskiem dość powszechnym. Miejsca te wykorzystywały kolejne pokolenia, widząc w nich strefę sacrum.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Równie interesujący był drugi z odkrytych kurhanów, mimo że znaleziono w nim nie żadne pochówki, a jedynie groby skrzynkowe na obrzeżach. I to właśnie w jednym z tych grobów znajdowały się cztery ceramiczne urny, a jedna z nich to tzw. urna twarzowa, z typowym dla kultury pomorskiej przedstawieniem ludzkiej twarzy. Dodatkowo archeolodzy natrafili również na dary grobowe.

Szacuje się, że nekropolia i mieszczące się w jej obrębie znaleziska można datować na X-VI wiek przed Chr. Co ciekawe, nie są to jedyne odkrycia, które mają zostać zabezpieczone w trakcie prac przy obwodnicy. Badacze przyjrzą się również znajdującym się na tym terenie pozostałościom po II wojnie światowej.

Znaleziska, które budzą grozę

Niektóre odkrycia są dość makabryczne. Tak jest choćby w przypadku XVII-wiecznego cmentarzyska w Pniu k. Bydgoszczy. Pracujący przy nim naukowcy z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika odkryli w 2022 r. tzw. pochówek antywampiryczny. Młoda kobieta została pochowana z żelaznym sierpem na szyi, zaś na palcu u jej lewej stopy zamknięto trójkątną kłódkę. Stwierdzono, że najprawdopodobniej okoliczni mieszkańcy uważali ją za kogoś w rodzaju potwora, który mógłby wydostać się z grobu po śmierci – stąd zabezpieczenia. Zaledwie rok później niecałe 2 m dalej odkryto pochówek dziecka w wieku ok. 5-7 lat. Leżało ono twarzą do ziemi i również miało na stopie trójkątną kłódkę. Wiele wskazuje na to, że zwłoki dziecka zostały zbezczeszczone, co miało miejsce dość często w przypadku osób posądzanych o czary, opętanie lub w inny sposób uznanych za niebezpieczne.

Reklama

Na podniebieniu młodej kobiety znaleziono zielony nalot, co sugeruje, że była leczona zawiesiną złota. Była to częsta praktyka w walce z nieznanymi chorobami. Być może dolegliwości kobiety wzbudzały lęk u okolicznych mieszkańców, co doprowadziło do uznania ją np. za opętaną.

Oba znaleziska skłoniły badaczy ku teorii, że cmentarzysko w Pniu było miejscem pochówku ludzi odrzuconych przez społeczeństwo, odmieńców, tych, o których chciano zapomnieć – przemawia za tym jego usytuowanie na wzniesieniu, na rozstaju dróg, w pobliżu lasu. Nieoznaczone groby, brak wzmianek o samym cmentarzu, niezaznaczenie go na żadnej mapie – zdaje się, że to również potwierdza tę ponurą teorię.

Prawdziwe skarby

W czerwcu br. pod Kaliszem wiceprezes Stowarzyszenia Poszukiwaczy Śladów Historii „DENAR Kalisz” Hubert Piasecki natrafił na skarb sprzed prawie tysiąca lat. To wczesnośredniowieczny depozyt monetarny, który można datować na ostatnie dekady XI lub początek XII wieku. Zaledwie 30 cm pod ziemią znajdowało się naczynie z gliny, zawierające 631 fragmentów monet (również zagranicznych) i ozdób pochodzących z czasów pierwszych Piastów. Wiele z nich to prawdziwe unikaty. Wśród znalezisk jest m.in. fragment denara Mieszka II, są także denary krzyżowe. Na razie prowadzona jest szczegółowa analiza odkrycia.

We wczesnym średniowieczu depozyty monetarne nie były niczym niezwykłym. Mienie chowano w ziemi najczęściej w czasie niepokojów politycznych czy religijnych, niekiedy w ten sposób próbowano zdobyć przychylność sił nadprzyrodzonych, a bywało po prostu tak, że ktoś chciał ukryć swoje bogactwa.

Reklama

Warto podkreślić, że Stowarzyszenie Poszukiwaczy Śladów Historii „DENAR Kalisz” prowadziło swoje poszukiwania za zgodą Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, który został niezwłocznie powiadomiony o odkryciu. Zgodnie z polskim prawem zabytki odnalezione na terenie naszego kraju są własnością Skarbu Państwa, dlatego o każdym takim odkryciu należy poinformować stosowne organy (np. lokalne muzeum). Nie powinno się samodzielnie wydobywać znaleziska, by z jednej strony go nie zniszczyć, a z drugiej – nie naruszyć miejsca, w którym się znajdowało. Z kolei jeśli przypadkowo natkniemy się na znalezisko archeologiczne, możemy się ubiegać o nagrodę za uczciwość i ochronę dziedzictwa narodowego.

Głos ofiar

Archeologia to nie tylko szukanie pozostałości sprzed wielu tysięcy lat. Może ona również służyć szeroko pojętej sprawiedliwości. W maju br. w Lesie Szpęgawskim k. Starogardu Gdańskiego rozpoczęto kolejny sezon badań archeologicznych, podczas których odkrywane są wciąż nowe ślady grobów ofiar masowych egzekucji przeprowadzonych przez nazistów w latach 1939-40. Zamordowane osoby to mieszkańcy Starogardu i okolicznych wsi, a także mieszkańcy Tczewa, Pelplina, Gniewa czy Skórcza oraz przywożeni tu pacjenci szpitali psychiatrycznych, zabici w ramach akcji „T4”, czyli eksterminacji osób z zaburzeniami psychicznymi. Po wojnie dokonano ekshumacji masowych grobów, dzisiaj jednak już wiadomo, że nie wszystkie zostały wtedy odkryte.

W trakcie najnowszego sezonu przebadano trzy groby. Dzięki odnalezionym przedmiotom osobistym udało się zidentyfikować kolejne ofiary, znane z listy ofiar, jak również ustalić tożsamość osoby niewymienionej dotąd na liście. Szacuje się, że w Lesie Szpęgawskim zginęło od 5 do nawet 7 tys. osób. Do tej pory zidentyfikowano ok. 2,4 tys. ofiar. Gdański oddział Instytutu Pamięci Narodowej zwraca się w związku z tym z apelem do osób, które wiedzą, że ich krewni zginęli z rąk nazistów w Starogardzie Gdańskim i w okolicach. Opowieści rodzinne często stanowią cenną wskazówkę dla poszukiwań. Jednocześnie IPN prosi o przekazywanie materiału genetycznego. Działania te mogą się znacząco przyczynić do identyfikacji kolejnych ofiar.

Podziel się:

Oceń:

2025-07-29 13:55

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

Piąty wymiar

Adobe Stock

Otaczającą nas rzeczywistość opisujemy w czterech wymiarach. Ale jest jeszcze jeden wymiar szczególnie ważny dla nas, osób wierzących.

Więcej ...

Ojciec Pio, dziecko z Pietrelciny

Commons.wikimedia.org

– Francesco! Francesco! – głos Marii Giuseppy odbijał się od niskich kamiennych domków przy ul. Vico Storto Valle w Pietrelcinie. Ale chłopca nigdzie nie było widać, mały urwis znów gdzieś przepadł. Może jest w kościele albo na pastwisku w Piana Romana? A tu kabaczki stygną i ciecierzyca na stole. W całym domu pachnie peperonatą. – Francesco!

Więcej ...

W Nigerii trwa wojna religijna przeciw chrześcijanom

2025-09-23 19:48
Świątynia w Nigerii

Vatican Media

Świątynia w Nigerii

W południowej Nigerii prowadzona jest nie wprost wojna religijna przeciw chrześcijanom – powiedział Radiu Watykańskiemu prezes stowarzyszenia SIGNIS Afryka, komentując zabójstwo kolejnego kapłana w tym kraju. Jego zdaniem wszystko wskazuje na to, że zamach ten miał motywy religijne. Islamiści przemocą szerzą swoją religię. Chcą przejęć kontrolę na regionami, które w większości są zamieszkiwane przez chrześcijan – dodaje ks. Walter Ihejiriki.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Ksiądz, powstaniec, patriota. Powieszony przez Niemców na...

Kościół

Ksiądz, powstaniec, patriota. Powieszony przez Niemców na...

Watykan/ Papież Leon XIV wprowadził nowy zwyczaj: wtorki...

Leon XIV

Watykan/ Papież Leon XIV wprowadził nowy zwyczaj: wtorki...

Święty od zadań trudnych

Wiara

Święty od zadań trudnych

Modlitwa św. Jana Pawła II o pokój

Wiara

Modlitwa św. Jana Pawła II o pokój

Tragedia w USA. Nie żyją polscy żołnierze

Wiadomości

Tragedia w USA. Nie żyją polscy żołnierze

Nowenna do św. Ojca Pio

Wiara

Nowenna do św. Ojca Pio

PILNE! Powtórzył się cud św. Januarego

Wiara

PILNE! Powtórzył się cud św. Januarego

A jednak małżeństwo górą! Papież mówi „stop”...

Felietony

A jednak małżeństwo górą! Papież mówi „stop”...

Pismo Święte podkreśla potrzebę uczciwości

Wiara

Pismo Święte podkreśla potrzebę uczciwości