Agnieszka Dziarmaga

Wyjątkowe widowisko historyczne z udziałem popularnego aktora Marcina Kwaśnego, upamiętni w piątek 30 lipca jedną z najbardziej spektakularnych akcji podziemia niepodległościowego na Kielecczyźnie - 76. rocznicę rozbicia więzienia UB przez oddziały pod dowództwem Antoniego Hedy "Szarego".

Upamiętnienie rozpocznie oficjalna uroczystość przy ścianie straceń z udziałem przedstawicieli władz państwowych i samorządowych o godzinie 20.30.

Pół godziny później Grupa Rekonstrukcji Historycznych „Jodła” przedstawi widowisko historyczne, przypominające akcję rozbicia więzienia. W widowisku na dziedzińcu więzienia przy ulicy Zamkowej weźmie udział Marcin Kwaśny.

Aktor będzie czytał grypsy więzienne, które dobrze oddają rzeczywistość osadzonych w więzieniu ludzi – mówi o tym ciekawym źródle historycznym Jolanta Białek - edukatorka z Ośrodka Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej, który jest współorganizatorem wydarzenia.

Z kolei organizatorzy z Grupy Rekonstrukcji Historycznych „Jodła” przestrzegają przed drastycznością niektórych scen i zalecają rozwagę, co do udziału dzieci. Widowisko potrwa około 50 minut, a na zakończenie widzowie ustawią zapalone znicze w miejscach straceń.

Rozbicie więzienia miało miejsce w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 r. Akcją dowodził Antoni Heda, ps. „Szary”.

„Szary” markując atak na Szydłowiec, ze strzelaniną i wybuchami, sprowokował przemieszczenie się sił bezpieki, milicji i wojska, która wyjechała z Kielc w kierunku Szydłowca. W drodze ciężarówki zostały zatrzymane przez ludzi „Szarego” przebranych w mundury Ludowego Wojska Polskiego. Z kolei w Kielcach wyznaczone grupy partyzantów obsadziły punkty zajęte przez bezpiekę i wojsko – pozorowały natarcie, by uniemożliwić im ucieczkę. W tym czasie grupa uderzeniowa zaatakowała więzienie, skąd uwolniono 354 żołnierzy Armii Krajowej i Narodowych Sił Zbrojnych przetrzymywanych przez UB i NKWD.

Generał brygady Antoni Heda „Szary” (1916 – 2008) to legendarnym dowódca oddziałów partyzanckich Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej na Kielecczyźnie.

W czasie II wojny światowej walczył w kampanii wrześniowej, trafił do sowieckiej niewoli, skąd uciekł i na Kielecczyźnie wstąpił do konspiracji. Wsławił się kilkoma udanymi akcjami wojskowymi. Zdobywał broń, rozbijał niemieckie posterunki, uwalniał aresztowanych przez Niemców partyzantów. Po wojnie nie złożył broni, w sierpniu 1945 roku uwolnił z ubeckiego więzienia w Kielcach kilkuset patriotów, głównie byłych żołnierzy Armii Krajowej.

Aresztowany w 1948 r. otrzymał 4 wyroki śmierci, zmienione na dożywocie. Z więzienia wyszedł po amnestii w 1956. Zaangażowany w ruch niepodległościowy i „Solidarność”, przez wiele lat był doradcą Prymasa Wyszyńskiego. Swoje wspomnienia zawarł w dwóch książkach: „Szary przeciw zdrajcom Polski” i „Wspomnienie Szarego”. W 1990 r. doprowadził do zjednoczenia ok. 30 organizacji kombatanckich w Światową Federację Polskich Kombatantów.